Δέκα και μια δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων, τεύχος 5

Με ακόμη ανοικτές τις πληγές ενός πολυαίμακτου Εμφύ­λιου... Με ζωντανά τα πάθη, που κληροδοτήθηκαν από την πρόσφατη περίοδο και διαιρούσαν όλες τις πολιτικές οικογένειες... Με το κομματικό σύστημα της χώρας, κατά τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, κυριολεκτικά κονιορτοποιημένο, αφού αναρίθμητα πολιτικά σχήματα, προσωποπαγή συχνά, ήταν πρόθυμα να διεκδικήσουν τη λαϊκή ψήφο... Με το θεσμικό υπόστρωμα της δημόσιας ζωής ακόμη αναποκρυστάλλωτο ή εύθραυστο... Με τον στρατό να διεκδικεί αυτόνομο παρεμβατικό ρόλο... Με το δημοκρατικό πολίτευμα να αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα από τους νικητές και από τους ηττημένους του Εμφυλίου... Η χώρα ασφαλώς και δεν ήταν εύκολα κυβερνήσιμη στις αρχές τουλάχιστον της πρώτης μετεμφυλιακής δεκαετίας. Και το πολιτικό της σύστημα έπρεπε, συχνά συμβιβαζόμενο με άλλους θεσμικούς αλλά και εξωθεσμικούς παράγοντες, να διαχειριστεί τις εσωτερικές του διαιρέσεις και να αναζητήσει, μέσα από πολλές δυσκολίες, έναν σαφή προσανατολισμό. Προσανατολισμό που, σε κάποιο βαθμό, φάνηκε να βρίσκει μετά το 1952, όταν ο τόπος πέρασε στην περίοδο των μονοκομματικών κυβερνήσεων, κάτι που αποτέλεσε τομή τόσο στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος όσο και στη διαχείριση του μετεμφυλιακού πολιτικού κλίματος. Αυτά είναι τα θέματα, τα οποία προσεγγίζει και αναλύει ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος στο τεύχος αυτό, το πέμπτο μιας σειράς που έχει ήδη ιδιαίτερα εκθειαστεί από την κριτική.


Η δεκαετία του 1950… Ξεκίνησε με εύθραυστα κυβερνητικά σχήματα, αλλά κατεγράφη ως περίοδος σχετικής πολιτικής σταθερότητας στο μεγαλύτερο μέρος της… Αρχικά σφραγίστηκε από μια απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος, αλλά τέλειωσε με μια αίσθηση σχετικά εμπεδωμένης πολιτικής ομαλότητας (χωρίς βέβαια να έχουν εκλείψει τα θεσμικά και ψυχολογικά αποτυπώματα του αιματηρού Εμφύλιου στη δημόσια ζωή της χώρας)… Μια δεκαετία στο ξεκίνημα της οποίας κυριαρχούσε ο φόβος και η αγωνία… Ενώ προς το τέλος της είχε καταστεί επιτρεπτή η προσδοκία για καλύτερες μέρες… Προσδοκία, βέβαια, που φάνηκε να επιβεβαιώνει το πρώτο μισό της επόμενης δεκαετίας, αλλά που τη διέψευσε το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960…